Samenvatting advies
Waarover gaat dit advies?
Momenteel is er een regelgevend traject lopend om het decreet 10 juli 2008 houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid op verschillende punten te wijzigen. Het ontwerp van decreet regelt de modaliteiten van aanvragen tot redelijke aanpassingen, waaronder de termijnen en een facultatief aanvraagformulier. Het voorgelegde ontwerp van Ministerieel Besluit stelt een dergelijk modelformulier voorop. Het Vlaams Mensenrechteninstituut werd op 12 januari 2024 gevraagd hierover advies te verlenen.
Waarbinnen kadert dit advies?
Het Vlaams Mensenrechteninstituut ging na of het in het ontwerp van MB opgenomen modelformulier in overeenstemming is met het bestaande regelgevende kader, zoals onder meer het Verdrag van 13 december 2006 van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap (verder: VN-verdrag handicap), de richtlijn 2000/78/EG van de Raad van de Europese Unie van 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep en de implementatie daarvan in de Vlaamse decreetgeving.
Wat staat in het advies?
Het Mensenrechteninstituut onderschrijft de doelstelling van de Vlaamse regering om de rechtsbescherming van personen met een handicap te versterken, alsook het feit dat een modelformulier daartoe kan bijdragen. Daarnaast formuleert het instituut een aantal aandachtspunten bij het modelformulier:
- Het modelformulier kan op verschillende manieren een positief effect hebben op de procedure om redelijke aanpassingen aan te vragen. Het zet een standaard voor bepaalde minimumeisen. Het Vlaams Mensenrechteninstituut adviseert evenwel te verduidelijken dat het gebruik van het modelformulier niet verplicht is. Het formulier creëert verder een dynamiek van vraag en antwoord. Het instituut adviseert om hierbij steeds voldoende ruimte te laten voor dialoog, waarbij werkgever en werknemer samen naar oplossingen zoeken. De dialoog kan ook een alternatief vormen voor het formulier, in gevallen waarbij er op de handicap een stigma rust, of in het geval waarbij bepaalde privé-gegevens niet zomaar gedeeld kunnen worden.
- Een ruime sensibilisering over het recht op redelijke aanpassingen, de aanvraagprocedure en het gebruik van het modelformulier is noodzakelijk. Hierbij dient voldoende aandacht te worden besteed aan het toepassingsgebied van het recht op redelijke aanpassingen, dat niet enkel geldt in het kader van werk, maar bijvoorbeeld ook bij de toegang tot goederen en diensten. Het Vlaams Mensenrechteninstituut adviseert om in het modelformulier een rubriek toe te voegen om te verduidelijken in welke context of hoedanigheid de aanvrager een redelijke aanpassing wenst te verkrijgen.
- Bij de voorbeeldlijst van redelijke aanpassingen dient voldoende ruimte voorzien te zijn om de eigen ondersteuningsnoden te beschrijven. Het Vlaams Mensenrechteninstituut adviseert om het modelformulier in overeenstemming te brengen met de bepalingen uit het decreet van 20 maart 2009 houdende de toegankelijkheid van publieke plaatsen voor personen met een assistentiehond. Dit decreet bepaalt dat een persoon vergezeld van een geattesteerde assistentiehond toegang moet hebben tot publieke plaatsen. Daarnaast dient ook de voorbeeldlijst van handicap of gezondheidstoestand voldoende ruim te zijn, zodat deze in overeenstemming is met de definitie in het VN-verdrag handicap.
- Het instituut adviseert tot slot om de privacy-bepaling voldoende duidelijk uit te werken. Zo zijn verschillende begrippen onvoldoende duidelijk. Verder staan er passages in het modelformulier waarvan de bestemmeling niet de gebruiker is, maar de ontvanger van het ingevulde formulier, en die dus eerder in een algemene handleiding thuishoren.